مسموميت كودكان:

مسموميت اتفاقي بويژه در كودكان نوپا يعني بين يك تا سه سالگي شايع است. جستجو و كاوش كودكان در پيرامون خود امري طبيعي و لازم در رشد و تكامل آنهاست. آنها از طريق بازي كردن با اشياء، تلاش جهت باز كردن درب ظروف، تقليد كردن از اعمال والدين و يا خواهر و برادر، قرار دادن اشياء در دهان و نظير اينها در حال آگاهي يافتن از محيط اطراف خود هستند. همچنين ممكن است يك كودك در اثر دريافت داروي غلط و يا ميزان نادرست دارو دچار مسموميت گردد.

در بسياري از موارد كودك ندانسته در معرض سمومي قرار مي‌گيرد كه مي‌تواند برايش آسيب‌رسان باشند. واقعيت اين است كه كودكان نمي‌توانند بين موارد ايمن و خطرناك تمايز قائل شوند. والدين و مراقبين كودكان بايد مسئوليت فراهم كردن محيطي ايمن در خانه و يا محل نگهداري كودك را براي كودكان بعهده بگيرند.

همچنين والدين ممكن است توانايي كودكان در فهم، پيام‌ها و هشدارهاي ايمني را دست بالا بگيرند. اينكه به كودكي گفته شود كه يك محصول براي سلامت وي خطرناك است به هيچ وجه براي حفاظت وي در قبال مسموميت با آن محصول كافي نيست.

اگر شما به در معرض قرار گرفتن كودك با يك سم، يا دريافت داروي اشتباه و يا ميزان نادرست دارو مشكوك شديد، منتظر بروز نشانه و علائم مسموميت نباشيد و از افراد و يا سازمانهاي مرتبط كمك بخواهيد.

مسموميت در كودكان چگونه رخ مي‌دهد؟

سم مي‌تواند از طريق خوردن، تماس با چشم و پوست، يا استنشاق كردن وارد بدن شود. بسياري از موارد مسموميت‌هاي كودكان در خانه اتفاق مي‌افتد ولي مسموميت مي‌تواند در هنگام ملاقات افراد فاميل و يا دوستان و يا در محيط خارج از خانه نيز اتفاق بيفتد.

ممكن است كيف دستي مهمانان در دسترس كودكان قرار گيرد كه در مواردي كه حاوي دارو و يا ساير مواد سمي باشد ايجاد مشكل مي‌نمايد.

كودكان ممكن است براي دستيابي به چيزهايي كه جلب توجهشان مي‌كند از در و ديوار بالا بروند، گاهي اوقات والدين در تخمين توانايي كودكان در بالا رفتن از جاهاي مختلف دچار اشتباه مي‌شوند. گياهان خانگي و قارچ هاي رشد يافته در باغچه خانه ها نيز از مواردي هستند كه مي‌توانند كودكان را در معرض خطر مسموميت قرار دهند.

چه زمانهايي كودكان در معرض خطر بيشتري براي مسموميت هستند؟

مواردي كه كودكان خيلي بيشتر در معرض دريافت دارو يا سموم هستند شامل:

- وقتي كه به علت بيماري تحت درمان دارويي هستند.

- وقتي داروها براي مصرف بعدي از دسترس كودكان برداشته نشده باشند.

- وقتي كه زندگي روزمره كودك دچار تغيير شود براي نمونه هنگام حضور مهمان و يا در دوره‌اي كه نقل مكان و اسباب كشي صورت مي‌گيرد.

مسموميت مي‌تواند يك اورژانس پزشكي باشد.

اگر به در معرض قرار گرفتن كودك با سم (از طريق خوردن، تماس پوستي، ريختن در چشم و يا استنشاق)، مشكوك هستيد اگر به كودكي داروي اشتباهي و يا مقادير نادرست دارو داده شده است منتظر ظهور علائم و نشانه‌هاي مسموميت نمانيد و قبل از آن با مركز مسموميت‌ها (شماره تلفن 1490) تماس بگيريد.

- كودك را وادار به استفراغ نكنيد گاهي ضرر اين كار بيش از فايده آن است.

اگر با كودك يا هر فرد ديگري كه دچار كاهش يا عدم هوشياري، توقف تنفس، تشنج و واكنش شديد حساسيتي روبرو شديد بلافاصله با مركز اورژانس تماس بگيريد.

سموم شايع در خانه و اطراف آن:

بسياري از داروها و موادي كه بطور روزانه در خانه‌ها استفاده مي‌شوند مي‌توانند ايجاد مسموميت كنند اين موارد شامل: داروها مثل داروهاي مسكن ، داروهاي ضد ديابت، قرص‌هاي آهن، خواب‌آور، داروهاي قلبي و كنترل كننده فشار خون.

- فرآورده‌هاي پاك كننده مانند سفيد كننده‌ها- پودرهاي ظرفشويي- پاك كننده‌هاي اجاق و ...

- مواد ديگر شامل: حشره‌كشها، انواع روغن، علف كش‌ها، موادي كه براي باغباني و يا براي اتومبيل كاربرد دارند.

- گياهان و يا قارچ‌هاي سمي (گياهان سمي مثل خرزهره- گل انگشتانه)

علائم و نشانه‌هاي ايجاد مسموميت:

اگر كودكي دچار مسموميت شده علائم مسموميت به عواملي از قبيل نوع و مقدار ماده اي كه مسموميت با آن رخ داده بستگي دارد.

نشانه‌هاي مسموميت مي‌‌توانند شامل تهوع، استفراغ، خواب آلودگي، درد معده و شكم و ... باشد.

درمان مسموميت‌ها در بيمارستان:

اگر كودكي به دنبال مسموميت نياز به بستري شدن در بيمارستان پيدا كند اقدامات زير ممكن است براي او انجام شود.

- آزمايش‌هاي خوني- دريافت شاركول (جهت چسبيدن به برخي از داروها كه موجب جلوگيري از جذب آن در بدن مي‌شود)- پادزهر (براي برخي از سموم)- بستري شدن در بيمارستان براي مراقبت - تكرار آزمايشهاي لازم.

روش‌هاي پيشگيري از مسموميت در اطفال:

بهترين روش براي جلوگيري از مسموميت در اطفال مطمئن شدن ازدر دسترس نبودن سموم يا داروها است. برخي از اين روش‌ها شامل:

- كنترل منزل و اطمينان پيدا كردن از اينكه تمام موادي كه مي‌توانند مسموميت‌زا باشند از دسترس كودكان دور شده باشند.

- نگهداري كليه داروها در قفسه‌هايي كه داراي قفل هستند..

- رعايت صحيح دادن دارو به ميزاني كه توسط پزشك توصيه شده است. والدين و يا افرادي كه از كودك مراقبت مي‌كنند بايد داراي روشي مناسب براي كنترل مصرف دارو به كودكان باشند كه مانع از دادن داروي مجدد (دو برابر) به كودكان شود.

- سموم را خارج از دسترس و ديد بچه‌ها نگهداري نمائيد بويژه اگر داراي محتويات درخشان و رنگي باشند.

- توانايي كودكان را در بالا رفتن از محل هاي مختلف و دسترسي به اشياء دست كم نگيريد.

- دقت نماييد كه درب داروها و مواد پاك كننده را بعد از مصرف، بخوبي ببنديد.

- از خوردن دارو در مقابل كودكان خودداري نمائيد (آنها ممكن است تصور كنند كه شما در حال خوردن چيز مطلوب و خوشمزه‌اي هستيد و اين كار را تقليد نمايند.)

- هرگز داروها را به عنوان آب نبات و شكلات به كودكان معرفي نكنيد.

- كيف دستي خود و مهمانان را خارج از دسترس كودكان قرار دهيد.

- هرگز فرآورده‌هاي شيميايي و پاك كننده را خارج از ظروف اصلي خود نگهداري نكنيد.

مواردي كه بايد به خاطر سپرد:

- مسموميت اتفاقي مشكلي بسيار شايع در كودكان است.

- اغلب مسموميت‌هاي كودكان در منزل اتفاق مي‌افتد اما اين اتفاق ممكن است در هنگام ملاقات دوستان، فاميل و يا در خارج از خانه روي دهد.

- همه سموم را بويژه آنهايي را كه استفاده روزانه داريد مثل: داروها، مواد پاك كننده اجاق، سفيد كننده‌ها، پودرهاي مربوط به ماشين ظرفشويي و ... خارج از دسترس كودكان قرار گيرند.

- هميشه مراقب باشيم كه از دوبار دادن دارو به كودك اجتناب گردد.

دكتر فرهاد گودرزيان

پزشك و كارشناس مركز اطلاع رساني دارو ها وسموم