مسموميت با قرص برنج

 مسموميت با قرص برنج (سم فسفيد آلومينيوم) يكي از مرگ آورترين مسموميت‌هاست. قرص برنج تركيب خطرناكي از فسفيدهاست كه جهت جلوگيري از آفت‌‌زدگي برنج انبار شده مصرف مي‌گردد. فسفيدها همچنين جهت دفع آفات ساير غلات انبار شده و جلوگيري از كپك زدگي و جونده كش و غيره نيز مصرف مي‌شود. اين قرص بوي سير يا ماهي گنديده مي‌دهد. اين ماده سمي به راحتي جذب دستگاه گوارش شده و بعد از حل شدن در مايعات بدن و رطوبت معده باعث توليد گاز خطرناك فسفين مي‌شود. هرچه اين تركيبات تازه‌تر باشد گاز بيشتري آزاد كرده و خطرناك‌تر هستند، اين ماده با ساخت پروتئين تداخل دارد و مانع سنتز پروتئين مي‌شود. همچنين باعث افزايش راديكال‌هاي آزاد و سپس مرگ سلولي مي‌شود و در نتيجه دستگاه‌هايي از بدن كه به مقدار بيشتري اكسيژن نياز دارند. (مانند مغز، قلب، كبد و كليه) نسبت به اين سم حساس‌تر و آسيب‌پذيرتر هستند.

متأسفانه در سال 1391، مسموميت با قرص برنج عامل مرگ 598 نفر از هموطنان بوده است. قرص برنج يك كالاي قاچاق است بنابراين عرضه آن توسط فروشنده‌هاي سم و عطاري‌ها ممنوع و داراي مجازات مي‌باشد. فسفيد آلومينيوم باعث تحريك شديد دستگاه گوارش، اختلالات قلبي- عروقي، افت فشار خون، شوك، آريتمي، نارسايي قلبي، ادم ريوي، اسيدوز متابوليك، آسيب كبدي و كليوي، ترومبوسيتوپني، تشنج، كما و مرگ تا 72 ساعت بعد از مصرف مي‌شود. عوارض گوارشي طي 5 الي 10 دقيقه پس از مصرف ايجاد شده و سپس ساير علائم ظاهر مي‌شود. تسريع در درمان حتي در بيماران به ظاهر بي علامت اهميت بارزي در بهبود بيماران دارد.

قرص برنج و گاز حاصل از آن هر دو بسيار سمي و كشنده هستند. براساس گزارشات واصله، سه نفر از اعضاي يك خانواده (مادر و دو كودك) در اثر استنشاق تدريجي گاز حاصل از قرص برنج داخل كيسه‌هاي برنجي كه در گوشه اتاق نگهداري مي‌كردند فوت نموده‌اند.

از نگهداري محصولات خطرناك مانند سم برنج در منزل، آشپزخانه و كمد اجتناب نماييد و براي پيشگيري از آفت زدگي غلات و حبوبات در منزل، به جاي استفاده از قرص برنج از سير و نمك كه كاملاً بي خطر مي‌باشند استفاده نماييد. در صورت مسموميت اتفاقي يا تعمدي با قرص برنج، مصدوم بايد بدون اتلاف وقت به بيمارستان منتقل شود.

3 آبان- پيشگيري از مسموميت ناشي از گاز ها و مونوكسيدكربن

با فرا رسيدن فصل سرما، مسموميت‌هاي ناشي از استنشاق گاز مونوكسيد كربن حاصل از سوخت ناقص وسايل گرمايشي افزايش مي‌يابد. بهترين راه پيشگيري از اين مرگ نابهنگام اين است كه شناخت كافي در مورد اين گاز كشنده و چگونگي ايجاد آن داشته باشيم. مونوكسيد كربن گازي بي رنگ، بي بو، بدون طعم و غير محرك است كه در اثر سوختن ناقص سوخت‌هاي فسيلي مانند نفت، گاز، بنزين، گازوئيل، دود اگزوز اتومبيل و ذغال چوب حاصل مي‌شود. اين گاز قدرت كشندگي بالايي در حيوانات و انسان دارد زيرا جايگزين اكسيژن موجود در خون شده و باعث خفگي و مرگ سلول‌هاي بدن مي‌شود. در سال 1390 هفتصد نفر و در سال 1391 هزار نفر از هموطنان در اثر مسموميت با گاز مونوكسيد كربن جان خود را از دست دادند.

اولين و ساده‌ترين علائم مسموميت با اين گاز شبيه علائم سرماخوردگي بدون تب مانند سر درد، خستگي، تهوع، سرگيجه و تنفس‌هاي كوتاه است كه خيلي از بيماران در اين مرحله مسموميت را تشخيص نداده و به خواب مي‌روند و همين مسئله باعث مي‌شود كه زمان در معرض قرار گرفتن با اين گاز بيشتر شده و روند جايگزيني اين گاز با اكسيژن خون تسريع يابد و در نهايت منجر به مرگ شخص بشود.

علائم تماس طولاني مدت با مونوكسيد كربن، سردرد، گيجي، ضربان شديد شقيقه‌ها، وزوز گوش، خواب آلودگي، تهوع و استفراغ، تپش قلب، كاهش هوشياري، آسيب دائمي عصبي، كما و مرگ مي‌باشد.

براي پيشگيري از بروز حوادث مربوط به وسايل گرمايشي در محيط‌هاي بسته، رعايت توصيه‌هاي ايمني در مورد استفاده از وسايل حرارتي ضروري مي‌باشد. در هنگام استفاده از بخاري‌هاي نفتي و گازي، اطمينان از نصب صحيح و كاركرد مناسب دودكش‌ها الزامي است. دقت و توجه به داغ بودن دودكش نيز بهترين آزمايش سلامت دودكش است. اگر لوله دودكش سرد باشد نشانه خارج نشدن دود و گازهاي سمي از دودكش است. وجود كلاهك مخصوص دودكش نيز در پشت‌بام‌ها براي جلوگيري از خاموشي بخاري و به دنبال آن انتشار گاز اهميت بالايي دارد. رنگ شعله بخاري و وسايل پخت و پز بايد آبي باشد، چنانچه رنگ شعله زرد يا نارنجي باشد نشان دهنده سوخت ناقص و كمبود اكسيژن در محيط و توليد گاز مونوكسيد كربن مي‌باشد. استفاده از آب گرمكن نفتي يا گازي و يا دستگاه پكيج در داخل محيط حمام و يا محيط‌هاي كوچك در بسته منجر به سوخت ناقص و مسموميت با گاز مي‌شود و در صورت استفاده از وسايل گرمايشي مانند بخاري و شومينه، نبايد تمامي روزنه‌هاي جريان هوا در منزل و به ويژه اتاق خواب مسدود گردد.

استفاده از بخاري‌هاي بدون دودكش تنها در محيط‌هايي كه داراي تهويه و جريان مناسب هوا باشند مجاز است. مواردي از مسموميت با مونوكسيد كربن در رانندگاني گزارش شده است كه براي گرم كردن خودروي خود در فصول سرد سال از گاز پيك نيكي استفاده نموده‌اند. همچنين حضور در گاراژهاي در بسته كه در آن اتومبيل با موتور روشن وجود دارد خطر بروز مسموميت با مونوكسيد كربن را به همراه دارد.

در دود سيگار نيز مقاديري از گاز مونوكسيد كربن وجود دارد و اين گاز مي‌تواند در اثر مصرف طولاني مدت سيگار سبب بروز مسموميت مزمن در افراد سيگاري گردد.

اولين اقدام در برخورد با فردي كه با گاز مونوكسيد كربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هواي آزاد و تماس با اورژانس مي‌باشد. در صورت قطع تنفس بيمار مسموم با مونوكسيد كربن و گازهاي ديگر، بايد احياي قلبي- عروقي را آغاز نماييد.